To Digital Transformation αποτελούσε ζητούμενο πολύ πριν την πανδημία. Τι άλλαξε με την έλευση του κορωνοϊού; Ποιοι κέρδισαν και ποιοι κινδυνεύουν στο μέλλον;
Το πρώτο μου άρθρο στο Business Undercover συμπίπτει με την επίσημη ανακοίνωση των μέτρων για το 2ο κύμα κορωνοϊού. Aυτή τη νέα πραγματικότητα που έχει επηρεάσει όλο το φάσμα της ζωής μας, την υγεία πολλών συνανθρώπων μας, την οικονομία, τον τρόπο που συναναστρεφόμαστε με άλλους ανθρώπους, την ψυχολογία μας, τον τρόπο σκέψης μας και πολλά άλλα.
Σε αυτό άρθρο θα εστιάσω από τη δική μου οπτική γωνία λίγο περισσότερο στην νέα επιχειρηματική πραγματικότητα που ανατέλλει. Βρισκόταν ήδη, εν μέσω ενός άλλου μετασχηματισμού εξαιτίας της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και του πολυδιαφημισμένου ψηφιακού μετασχηματισμού ή αγγλιστί Digital Transformation.
Τι περιλαμβάνει η 4η Βιομηχανική Επανάσταση, είναι όντως επανάσταση;
Για να κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή, η 1η Βιομηχανική Επανάσταση εισήγαγε την χρήση του νερού και κυρίως του ατμού για την βιομηχανοποίηση της παραγωγής. H 2η Βιομηχανική Επανάσταση χρησιμοποίησε την ηλεκτρική ενέργεια για την δημιουργία μαζικής παραγωγής. Η Τρίτη που ακολούθησε, ονομάστηκε και «Ψηφιακή» χρησιμοποίησε τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ψηφιακή αποθήκευση δεδομένων, χρήση μικροεπεξεργαστών και φυσικά το ίντερνετ.
Τώρα, υπάρχει ένα μικρό debate αν αυτό που ζούμε σήμερα είναι η συνέχεια της 3ης Βιομηχανικής Επανάστασης ή έχουμε περάσει στην τέταρτη, αλλά το δεύτερο μάλλον είναι και το επικρατέστερο σενάριο. Κι αυτό, λόγω της ταχύτητας και του εύρους των αλλαγών που αναμένεται να φέρει στους περισσότερους, αν όχι όλους τους κλάδους της οικονομίας σύμφωνα με το World Economic Forum.
Οι δυνατότητες δισεκατομμυρίων ανθρώπων που έχουν στα χέρια τους κινητές συσκευές (όχι μόνο τηλέφωνα αλλά και tablets, laptops) με δυνατότητες αποθήκευσης και επεξεργασίας πολύ μεγάλων δεδομένων συν την πρόσβαση σε γνώση όπως ποτέ ξανά στην ανθρώπινη ιστορία, γεννούν δέος.
Σε αυτές τις δυνατότητες ας προσθέσουμε επίσης και την πολλαπλασιαστική δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης (Artificial Intelligence), την ρομποτική (robotics), τις συνδεδεμένες συσκευές (Internet of Things), τα αυτόνομα οχήματα (autonomous vehicles) την βιοτεχνολογία, το “επικηρυγμένο” 5G και την κβαντική υπολογιστική (quantum computing). Το δέος σίγουρα μεγαλώνει, σχεδόν γίνεται σφίξιμο στο στομάχι όπως όταν το τρενάκι του λούνα παρκ είναι έτοιμο να ξεκινήσει. Πόσο γρήγορα άραγε θα κινηθούν τα πράγματα από εδώ και πέρα; Πόσα πράγματα που δεν έχουμε φανταστεί θα γίνουν πραγματικότητα;
Και εγένετο πανδημία.
Αλλάζει τα δεδομένα η πανδημία και προς ποια κατεύθυνση;
Ας είμαστε ειλικρινείς, αυτό μένει να φανεί στο πέρασμα του χρόνου. Τα μέχρι τώρα δεδομένα πάντως δείχνουν επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού (Digital Transformation) των επιχειρήσεων. Αυτή τη φορά όχι ως μια διαδικασία συνεχούς βελτίωσης, αλλά ως ανάγκη επιβίωσης.
Στην προ πανδημίας εποχή, η τεχνολογία είχε ήδη αλλάξει την ανταγωνιστικότητα πολλών κλάδων και τα business models. Συχνά στις startup εταιρίες εμφανιζόταν o όρος business disruptor, αυτού δηλαδή που “ταράζει” τα νερά της αγοράς και δημιουργεί νέα δεδομένα. Σήμερα ο μεγαλύτερος business disruptor είναι ο ίδιος ο κορωνοϊός, και αυτή τη φορά δεν αλλάζει ένα κλάδο ή ένα κομμάτι της οικονομίας αλλά όλη μας την ζωή. Ποιους ευνοεί όμως αυτή η “διαταραχή” ή η νέα κανονικότητα όπως πολλοί ονομάζουν;
Σίγουρα αυτούς που είχαν ήδη κάνει το δικό τους digital transformation ή είναι digital natives . Κλάδους ή εταιρίες δηλαδή, που ήδη είχαν στραφεί στα ψηφιακά μέσα για να κάνουν την δουλειά τους, είχαν υιοθετήσει τεχνολογίες cloud computing, είχαν ευέλικτες διαδικασίες λήψης αποφάσεων, είχαν στήσει “έξυπνες” εφοδιαστικές αλυσίδες. Υπήρξαν πολλοί που ευνοήθηκαν αυτή την περίοδο στην Ελλάδα όπως η Skroutz αλλά και παγκοσμίως η Amazon ή το Netflix.
Και θα πει κάποιος, εντάξει η Amazon είναι πολυεθνική και κολοσσός και είναι μακριά από την ελληνική πραγματικότητα. Είναι όμως; Μήπως η Amazon είναι τελικά άμεσος ανταγωνιστής όλων των μεγάλων λιανεμπόρων παγκοσμίως; Αυτός ο παγκόσμιος ανταγωνισμός που τόσο πολύ ακούμε τόσα χρόνια μήπως είναι η τρέχουσα καθημερινότητα μας; Είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός (Digital Transformation) του εμπορίου μονόδρομος; Αν ρωτούσαμε τη Skroutz, στο αντίστοιχο ελληνικό παράδειγμα, ποια θα ήταν η άποψη της άραγε;
Κανείς δεν ξέρει ο χρόνος τι θα φέρει(;)
Θα ρωτήσει κάποιος ‘μα καλά όλα θα καταλήξουν στις μεγάλες εταιρίες;’, προσωπική μου άποψη είναι πως όχι. Υπάρχει ένα σημαντικό μέρος της επιχειρηματικής δραστηριότητας που πάντα θα γίνεται τοπικά με άλλα κριτήρια και χαρακτηριστικά.
Aκόμα όμως και σε αυτούς που δρουν τοπικά, θα ξεχωρίσουν οι ευέλικτοι, αυτοί που θα «διαβάσουν» τη νέα πραγματικότητα και θα προσαρμοστούν γρήγορα. Θα ανοίξουν δηλαδή τους ορίζοντες της επιχείρησης τους ή θα προσφέρουν e-υπηρεσίες στους πελάτες τους. Θα εκμεταλλευτούν τις νέες τεχνολογίες, θα επενδύσουν στους εργαζόμενους τους, θα στήσουν νέες ευέλικτες δομές και διαδικασίες. Όχι απαραίτητα ως πρωτοπόροι όπως οι μεγάλες εταιρίες τεχνολογίας αλλά και ως fast-followers.
Η Amazon, η Google και το Netflix μπορεί να μοιάζουν μακρινά όμως μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για μικρότερες εταιρίες που θα θελήσουν να επενδύσουν στο e-Commerce, στο Digital Marketing, στο Software-as-a-Service επιχειρηματικό μοντέλο ή γενικότερα σε ένα συνδρομητικό μοντέλο παροχής υπηρεσιών σε έναν εντελώς άλλο κλάδο.
Ποιοι κινδυνεύουν να μείνουν πίσω
Κοινή συνισταμένη όλων των δυνητικών μελλούμενων και των φερόμενων ευαγγελιστών του μέλλοντος, είναι ότι η διείσδυση της τεχνολογίας θα επιταχυνθεί στη ζωή μας είτε ως καταναλωτές είτε ως επιχειρηματίες. Κι αν το μέλλον είναι δύσκολο να το προβλέψουμε, ίσως είναι πιο εύκολο να πούμε τι δεν θα περιλαμβάνει ο νέος ψηφιακός κόσμος:
Επιχειρήσεις χωρίς ευελιξία σε όλο το φάσμα της δραστηριότητας τους.
Αυτές που δεν αναρωτιούνται ήδη τι και πως πρέπει να αλλάξουν: τον τρόπο εργασίας τους, τον τρόπο λήψης αποφάσεων, τα εργαλεία δουλειάς κ.α. Να αμφισβητήσουν ενδεχομένως ακόμα και πετυχημένες πρακτικές που τους έφεραν ως εδώ. Δεν είναι απαραίτητο ότι θα χρειαστεί να τις αλλάξουν, πρέπει όμως να τις αμφισβητήσουν και να επικαιροποιήσουν τον λόγο για τον οποίο τις επιλέγουν. Αυτή η συνεχής διαδικασία βελτίωσης ή αλλαγής μπορεί και να εξελιχθεί ως ικανότητα στο εσωτερικό μιας ομάδας.
Επιχειρήσεις που δεν προσπαθούν να σκεφτούν όπως οι πελάτες τους.
Δεν πρόκειται για επιστημονική ανακάλυψη αλλά η σημασία αυτής της πελατοκεντρικής αντίληψης ενισχύεται ολοένα και περισσότερο. Η συντριπτική πλειοψηφία των εταιριών ακόμα και σήμερα, πρώτα δημιουργεί το προϊόν και μετά σκέφτεται που θα το πουλήσει.
Ως πελάτες έχουμε ήδη όλοι μας τη δυνατότητα πολλαπλών επιλογών για κάθε προϊόν και υπηρεσία που ψάχνουμε. Συνήθως και με αξιολογήσεις από προηγούμενους χρήστες. Γιατί θα την επιλέγει κάποιος στη νέα πραγματικότητα; Η εύκολη απάντηση-παγίδα είναι πάντα η τιμή αλλά αν αυτό ίσχυε, εταιρίες όπως η Mercedes δεν θα είχαν λόγo να υπάρχουν. Τι άραγε ενδιαφέρει τους πελάτες μιας εταιρίας; Τι τους προβληματίζει; Πως μια επιχείρηση θα προσελκύσει νέους πελάτες τώρα και στο μέλλον;
Επιχειρήσεις που δεν προσπαθούν να σκεφτούν όπως οι εργαζόμενοι τους.
Τι ψάχνει ένας εργαζόμενος σήμερα; Είμαι ανταγωνιστικός ως εργοδότης στην αγορά εργασίας; Γιατί ενδεχομένως έφυγαν κάποιοι από την ομάδα; Ποιοι είναι οι προβληματισμοί ενός εργαζόμενου; Πως έχει επηρεάσει η τεχνολογία την αγορά εργασίας; Έχει επηρεάσει κάπως η πανδημία; Αυτό το κομμάτι της νέας σχέσης εργαζόμενου-επιχείρησης είναι ενδεχομένως υποτιμημένο στην χώρα μας λόγω της παραμόρφωσης της οικονομικής ύφεσης. Αλλά για την διαχείριση των ανθρώπων και τι έχει αλλάξει στην αγορά εργασίας θα γράψω ίσως σε επόμενο άρθρο.
Θέλεις να ακούσεις περισσότερα για το Digital Transformation; Μπορείς να ακούσεις το σχετικό podcast με τον Ιωάννη Οφάκογλου, από μια πιο Marketing σκοπιά.